فوتبال

فوتبال یکی از پرطرفدارترین و متداول ترین بازیهای تیمی جهان است. فوتبال در بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی و اروپا ورزش ملی به شمار می آید.فوتبال در زمینی بازی می شود که طول آن بین 91/4 تا 119 متر ( 100 تا 130 یارد ) است . در هر طرف زمین دروازه ای نصب شده که ارتفاع آن 2/4 متر ( 8 پا ) و فاصله بین دو تیر آن 7/3 متر ( 24 پا ) است.
هر تیم ده بازیکن و یک دروازه بان دارد. فقط دروازه بان می تواند به توپ دست بزند آنهم فقط در محوطه ای به ابعاد 40 در 16 متر در اطراف دروازه که به محوطه 18 قدم معروف است . بازی را داور اداره می کند. تصمیمات داور در تعبیر و اجرای مقررات قطعی است.

تاریخچه توپ فوتبال

عده ای معتقدند که در دوران اولیه زندگی بشری انسان با قلوه سنگها فوتبال بازی می کرد! این تصور چندان عجیب نیست چون جنس برخی از توپهای اولیه از سنگ بود!
تاریخچهء پیدایش توپ نشان می دهد که در زمانهای قدیم سنگ مدوری را به جای توپ امروزی به کار می بردند. اگر چه با این سنگ غلطان خو می شد توپ بازی کرد ولی بسیار خطرناک بود و به اصطلاح سر می شکست!
بعدها به جای سنگ از چیزهایی مانند استخوان مدور و چوب سوخته ساییده شده استفاده می کردند.
قدم مهم بعدی اختراع توپ نرمی بود که با بهم بستن الیاف و یا مواد دیگری مانند علف , نی و حتی برگ درختان به وجود آمد. در افریقا و آمریکای جنوبی از کائو چو توپ ساخته شد .
در معابد مصر توپهائی بدست آمد که از پوست حیوانات ساخته شده بود و داخل آنرا با یونجه پر کرده بودند . ولی توپ به صورتی که امروزه مشاهده می شود و از اختراعات قرن اخیر است.

فوتبال در تمدنهای کهن

هر گز هیچ ورزشی با این سرعت شیوع پیدا نکرده است ... و هرگز هیچ بازی دیگری نتوانسته است انبوه مردم را تا این حد شیفته خود کند ... چه فوتبال در عرض چند سال در سر تا سر دنیا برای خودش برتری و سیادتی پیدا کرده است که در تاریخ ورزش جهان بی سابقه است.
توپ بازی از اختراعات قرون اخیر نیست.
در واقع گذشته از آنکه در تمدنهای کهن از این بازی خبر داشتند, چینی های ادوار گذشته حتی اقوام و ملل اولیه نیز توپ بازی را می شناختند.

فوتبال چینی

دوهزارو پانصد سال پیش از میلاد مسیح فوتبال در چین عزت و حرمتی داشته است و مخصوصا در محافل نظامی آن سرزمین یکی از بهترین ورزشها برای تقویت عضله ها شمرده می شده است.
قرنها پیش در سرزمین پهناور چین امپراطوری حکومت می کرد به نام هوانک متین که بیش از هرچیز به سلامت و نیروی جسمانی سپاهیان خود اهمیت می داد و بر اساس همین فکر بازی تسوه کوه را ابداع کرد.
این بازی یکنوع بازی دسته جمعی بود که در زمین مسطح و وسیعی انجام می گرفت, بازیکنان به دو دسته تقسیم می شدند و توپی را که از هشت تکه چرم بهم دوخته شده و میانش را با پر یا چرم پر کرده بودند مورد استفاده قرار می دادند و هر دسته تلاش می کردند که آن را از خط مرکزی دسته دیگر بگذرانند.
عده ای نیز معتقدند که این بازی پدر فوتبال امروزی است. بهرحال در آن هنگام بازی تسوه کوه فقط به سپاهان اختصاص داشت و مردم عادی از این بازی محروم بودند.
در قرن ششم میلادی این بازی از چین به ژاپن راه یافت و تنشی تنو ولیعهد ژاپن علاقهء آتشینی به آن پیدا کرد ... و هنوز چندان زمانی نگذشته بود که به عنوان کماری بازی دلخواه خانواده های بزرگ و اعیان و اشراف آن کشور شد. و هنوز هم که هنوز است دو باشگاه در آن کشور این بازی را به همان نام قدیم خود کماری حفظ کرده اند ... با این تفاوت که بازی کماری تنها در جریان بعضی از جشنها که رنگ مذهبی دارد و مراسم آن در جوار معبد ها برگزار می شود صورت گیرد ...
کماره در واقع به آئین مذهبی ارتباط دارد . توپ که از پشم و پیله حیوانات پر شده است بدست کشیش معبد مجاور به میان زمین بازی آورده می شود و بازیکنان لباسهای پر شکوهی که یادگار ایام گذشته است به تن می کنند.و طبق قاعده بازی توپ باید مدت بیست دقیقه در هوا بماند و هرگز به روی زمین نیفتد ... چنین بازیهایی در هند و اندونزی هم رواج دارد.

خورشید بازی در مصر

در مورد فوتبال و چگونگی پیدایش آن بحث و جدل زیاد است. محققی نوشته است : در افسانه های اساطیری مصر قدیم آمده است که مصریان به وجود رب النوع روشنایی اعتقاد داشتند و تصور می کردند که خدای روشنایی در کهکشان زندگی می کند و کاری که بعهده ی اوست این است که نیمه شب به سراغ کره خورشید برود و آن را طوری در پهنهء آسمان بغلطاند که در مدتی معین که همان روز است نور آن همه زمین را روشن کند ... چون در روی زمین یک حشره که همان سوسک سرگین خوار است همین کار را منتها با گوله ای سرگین از اوایل صبح تا هنگام غروب انجام می دهد به نظر مصریان این سوسک که در مصر قدیم معروف به اسکارا بوش بود مظهر خدای روشنایی بود و خود سوسک و فرعون نیز برای تجلیل از اسکارابوش ترتیب نوعی بازی را داده بود که وسیله آن بازی یک گوی بزرگ بود و بازیکنان که دو دسته بودند یکدسته سعی داشتند این گوی بزرگ را به خانه اش برسانند و دسته دیگر که روح خبیثه بودند سعی در جلوگیری از این کار را داشتند .
این بازی سخت مورد توجه مصریان قدیم بود و به آن خورشید بازی می گفتند . آن خورشید بازی بعدها به اروپا نیز رخنه کرد و بیش از همه جا در فرانسه گل کرد به طوری که ژودو تسولیل یعنی بازی خورشید و یا خورشید بازی در قرن سیزدهم و چهاردم میلادی در فرانسه رواج داشت ....

فوتبال در یونان قدیم

یک محقق آمریکایی به نام آبراهام لوشفر یونان قدیم را مهد اولیه ی فوتبال می داند و در رساله ای که به همین منظور نوشته آورده است که اسپارتی ها مبتکر اصلی فوتبال امروزی هستند و بازی با توپ به وسیله ی پا جزو تعلیمات نظامی هر اسپارتی بود. همه مردان اسپارتی از بدو تولد سرباز دولت بودند و این سربازی تا آخر عمرشان ادامه داشت. یک پسر اسپارتی تا دو سالگی نزد مادرش می ماند تا با شیر او تغذیه کند و برای این دو سال نیز مادر او پول شیر از دولت می گرفت. از دو سالگی به پرورشگاههای مخصوص می رفت و از 7 سالگی وارد مدرسه نظامی می شد. تا با فنون جنگی آشنا شود و یکی از این فنون توپ بازی بود ... توپی که باید وارد دروازه می شد منتها دروازه ی فوتبال اسپارتی ها فقط یکی بود و بازیکنان نیز فقط یک تیم بودند! و می بایست توپ را هر طوری شده وارد دروازه کنند و به هر کاری مجاز بودند,دویدن,پریدن,کشتی گرفتن,توپ را با دست پرتاب کردن,توپ را گرفتن و دویدن! این بازی را که بعدها از اسپارت به همه جای یونان سرایت کرد اسفروماجیا می گفتند که معنی آن به یونانی نبرد به خاطر توپ است و جالب اینکه افلاطون فیلسوف و حکیم بزرگ یونانی نیز این بازی را دوست داشت و آن را بازی میکرد.وی در یکی از رسالاتش نوشته بود که اسفروماجیا مفیدترین تعلیمات نظامی است و تعلیمات نظامی نیز برای هر مرد یونانی واجب ترین واجبات است.

فوتبال در قرون وسطی

هنوز این نکته روشن نشده است که اصول و قواعد فوتبال در قرون وسطی و در اوایل قرون جدید چه بوده است ... نخستین ذکری که از این بازی به میان می آید مربوط به سال 1349 میلادی است و آن زمانی است که ادوارد سوم از خدمهء پادشاهی خواستار می شود که از این سرگرمی بیهوده که مانع تمرین تیر اندازی با کمان می شود دست بردارند . و محتمل است که منظور سلف او (ادوارد دوم) نیز در مقام منع توپ بازی یا به زبان دیگر منع استفاده از توپهای پر سر و صدا اشاره به همین بازی فوتبال بوده باشد...
شارل دوکانژ که از سال 1610 تا 1668 می زیسته است در کتاب خود از توپ درشتی یاد می کند که در (پیکاردی) با آن بازی می کرده اند و برای بازی کردن با آن از پاها استفاده می کرده اند .... این نکته نشان می دهد که مردم در آن زمان از بازی فوتبال خبر داشته اند و چه در این سوی دریای مانش و چه در آن سوی دریای مانش از سالها پیش به این بازی می پرداخته اند . طبق اشاره هایی که در اسناد بدست آمده وجود دارد می توان خیال کرد که ابتدا توپ را به هوا پرتاب می کرده اند و آن وقت بازیگران یا رقبایی که حضور داشته اند جد و جهد می کرده اند تا توپ را به تصرف بیاورند و به زمین خودشان ببرند نه اینکه خواسته باشند آن را به داخل زمین حریف ببرند.
مسابقه ها اغلب در میان دهکده هایی نزدیک صورت می گرفته و اغلب در جریان مسابقه هم زد و خوردهایی روی می داده است و به همین سبب هم منتقدانی درباره ی آن گفته اند: ورزشی را که این همه بی فایده است و در خلال آن لگدهایی به زانو می خورد و استخوانهایی می شکند ورزش تندرستی نمی توان نام داد ... سپس ورزشی که در زمان گذشته اینهمه عامه پسند و محبوب بود ناگهان وجهه خود را نزد دوستدارانش از دست داد ... تا آنجایی که محققی در سال 1801 نوشت: فوتبال که در زمان گذشته اینهمه محبوب بود امروز دیگر از آنهمه شیفتگی و ستایش برخوردار نیست و روز به روز از رونقش کاسته می شود.

فوتبال در دورهء رونسانس

اما در ایتالیای دوره ی رونسانس وضع چنین نبود و حتی بسیار مانده بود که چنین پیش بیاید. (آنتونیو اسکائینو) نخستین کسی است که کتابی به عنوان (کتاب توپ بازی) در سال 1555 انتشار داد .... این کتاب که عموما از بازیهای توپ حرف می زند از فوتبال هم سخن به میان می آورد و مجموعه قواعد آن را هم بیان می کند.مختصری از این قواعد بقرار زیر است:
توپی که بکار برده می شد پر از باد بود و حداکثر 10 اونس وزن داشت. طول زمین بازی چندان بود که انسان هر چه نیرومند می بود نمی توانست سنگی را از این سر به آن سر زمین بیندازد. بعکس عرض زمین معادل نصف طول آن بود .... خود بازی هم تا اندازه ای به رگبی امروز شباهت داشت. تعداد بازیکنان نیز از 20 تا 40 نفر متغیر بود.
در این سر و آن سر زمین تیری جای داده میشد....هر گروهی لباس متفاوت داشت ... برای آنکه بازی آغاز بشود توپ را به وسط زمین می آوردند و برای شروع بازی قرعه کشی می کردند . هر یک از دسته ها برای خودش کاپیتان داشت ... و ترتیب و آرایش دسته ها محسوسا مثل امروز بود.

پیدایش جام جهانی

فوتبال در اواخر قرن نوزده در همه اروپا بازی میشد و هر جا هم قوانین و مقررات خاصی داشت تا اینکه در سال 1863 انجمنی به نام انجمن فوتبال در انگلیس تشکیل شد و اولین قوانین فوتبال وضع شد و به دنبال آن در سال 1870 در انگلستان تعداد بازیکنان هر تیم مشخص گردید .
در سال 1904 (فدراسیون جهانی فوتبال) تاسیس شد, دو سال بعد از این تاریخ (انجمن فوتبال) انگلیس نیز به این فدراسیون پیوست ولی پس از جنگ جهانی اول به خاطر بخاطر اینکه نمیخواست با دشمنان پیشین خود مثل آلمان ,اتریش و مجارستان همکاری داشته باشد خود را از فدراسیون جهانی فوتبال کنار کشید ولی مجددا در سال 1924 به آن ملحق شد.
جام جهانی شاید مهمترین واقعه در تاریخ فوتبال باشد که از سال 1930 در (مونته ویدئو)اروگوئه برای اولین بار مسابقات جهانی فوتبال آغاز شد . جام جهانی نخست به نام مبتکر و بانی فرانسوی آن (جام ژول ریمه) نامیده شد. این مسابقات هر چهار سال یکبار صورت می گیرد.

دو دوره ای که مسابقات انجام نشد

بازیهای فوتبال جام جهانی از سال 1930 میلادی شروع شده و با احتساب هر 4 سال یکبار می بایست در طول این 76 سال 20 دوره بازی انجام شده باشد اما دوره فعلی دوره هجدهم بازیهاست. پس دو دوره دیگر چه شده است؟ این دو دوره می بایست در سالهای 1942 و 1946 انجام میشد که در سال 1942 چون جنگ بین الملل دوم در جریان بود و دنیا در آتش و خون دست و پا می زد طبعا هیچکس حال و حوصله مسابقه فوتبال نداشت و در 1946 نیز چون تازه جنگ تمام شده بود ملتها و دولتها سرگرم جمع و جور کردن خود بودند, وقتی برای برگزاری مسابقات و تماشای آن نداشتند به همین جهت دو دوره بازیها برگزار نشد!

هواداران و هماوردان

هواداران

هجوم هواداران پرسپولیس به زمین چمن ورزشگاه آزادی پس از قهرمانی در لیگ برتر 87-86

پرسپولیس باشگاه پرهواداری است. بر پایه نظرسنجی های انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده است. و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارنش ارزش بسیاری قائل است. با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آن‌ها به ورزشگاه می‌روند. این باشگاه در افغانستان و امارات متحده عربی نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد: «پرسپولیس با بیش از 30 میلیون هوادار به عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.» بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود. همچنین، این باشگاه رکورد پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا را با 95?225 نفر تماشاگر در سال 2009 و در بازی با بنیادکار ازبکستان، در اختیار دارد

هماوردان

استقلال تهران

ورزشگاه آزادی در جریان 58^امین شهرآورد تهران، 7 اسفند 1383

بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهم‌ترین مسابقه? باشگاهی فوتبال در ایران است. نخستین بازی دو تیم در روز 16 فروردین 1347، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجه? بدون گل پایان یافت. فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی (مهمترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.بر خلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراه است و برگزاری آن بازتاب‌های زیادی در ایران دارد. معمولاً این بازی را حدود 100?000 نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا می‌کنند. این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران می‌انجامد و هولیگان‌ها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها آسیب می‌زنند. مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه 2008 خود، فهرستی از 50 شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه 1^ام آسیا و 22^وم جهان قرار داد.

سپاهان اصفهان

با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو از باشگاه فوتبال شاهین به وجود آمدند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمی‌شد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاه‌های اصفهانی در جام‌های فوتبال ایران، به اهمیت بازی‌های رودرروی باشگاه‌های اصفهان و تهران افزوده‌شد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی 85-1384 و لیگ برتر 87-1386، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونه‌ای که هم‌اکنون این هماوردی از مهمترین بازی‌های دو باشگاه در هر فصل است.

نام، نماد و رنگ

تخت جمشید

پیراهن پرسپولیس در فصل 87-1386 تولید اول‌اشپورت

سرستونی که نشان کنونی باشگاه از آن الهام گرفته است

پرسپولیس یک واژه? یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژه? «پرسه» (به یونانی: Π?ρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Π?λις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند

در سال 1360، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال 1361، با نام دیگری فعالیت کند. بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند. در دی 1365، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند. در 27 بهمن 1365، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.» با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌برند.

در آگهی ثبت نمادی که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال 1370 به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.» در ویرایش پسین نشان باشگاه پرنده هما با الهام از الگوی سرستون همای پارسه جایگزین نشان پیشین شد.

رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به شمار می‌آید. به جز فصل 86-1385 و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا 2009 که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند، از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»و «سرخپوشان» می‌نامند. پیراهن دوم باشگاه نیز به طور سنتی سفید بوده است. از فصل 90-1389 پیراهن دوم باشگاه به رنگ مشکی تغییر کرد که در پی آن در فصل 91-1390 نیز این رنگ به عنوان رنگ دوم پیراهن باشگاه برگزیده شد. در یک نظرسنجی که پیش از لیگ دهم از سوی پایگاه خبری باشگاه پرسپولیس انجام شد، 42 درصد از هواداران، رنگ مشکی و 17 درصد رنگ سفید را برای رنگ پیراهن دوم باشگاه برتری داده‌اند. رنگ شورت ورزشی این تیم نیز در بیشتر موارد قرمز رنگ بوده و گهگاه به سفید یا مشکی تغییر یافته است. جوراب ورزشی رنگ اصلی این تیم نیز همواره قرمز رنگ بوده است.

پرسپولیس در فرهنگ عامه

پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده‌است. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟» رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه»های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه است.^] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع، تحت تاثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند. در پی این مسائل و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه، در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته‌است جان دیوردن، نویسنده وب‌گاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند. در فصل 87-1386 نیز که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس درباره این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشدسانسور و کیفیت ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود. در دهه‌های 1340، (عزیز اصلی) 1350 (محراب شاهرخی) و 1370 (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.

در سال 1388، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد. این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خوانده‏‏اند. پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند. قاسم افشار نیز در دهه 70 آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.

ورزشگاه و زمین تمرین

ورزشگاه خانگی

پیش از انقلاب

پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی کنونی) برگزار می‌کرد و زمانی که بنیانگذاری شده‌بود، ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده (شهید چمران کنونی) داشت. این مجموعه در مرداد 1357 آتش گرفت.

عبده در شهرک اکباتان زمینی خرید و در آن‌جا یک ورزشگاه فوتبال با نام «آپادانا» بنا کرد. پرسپولیس به علت کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری‌نکردن دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به عنوان زمین تمرین استفاده کرد. به دلیل حمایت نکردن دیگر باشگاه‌های ایران از حرفه‌ای‌گری پرسپولیس، عبده در سال 1352 ورزشگاه آپادانا را به ارزش 200?000 تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت. ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی قرار دارد. پس از انقلاب، در سال 1359 بنیاد مستضعفان و جانبازان دارایی‌های باشگاه را مصادره کرد.

پس از انقلاب

هواداران پرسپولیس در ورزشگاه آزادی تهران، 28 اردیبهشت 1387، پرسپولیس–سپاهان، هفته 34^ام لیگ برتر ایران 87-1386

باشگاه پرسپولیس ورزشگاه اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند. تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در این ورزشگاه به میدان می‌روند.

در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل 82-81، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد.

در روزهای پایانی سال 1384، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی درباره? این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده‌است، منتشر کرد؛ اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.

زمین تمرین

پیش از انقلاب، زمین‌های تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا و بولینگ عبدهبود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپه‌های داوودیه تمرین می‌کرد.

در سالیان اخیر، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام می‌شد. در شهریور 1387، پس از انتقال باشگاه راه‌آهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راه‌آهن را به ارزش 150 میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از 35 سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت. هم‌اکنون تیم اصلی پرسپولیس در «مجموعه ورزشی خیریه عمل» تمرین می‌کند. تیم‌های پایه? نیز در ورزشگاه شهید درفشی‌فر تمرین و بازی می‌کنند

باشگاه فوتبال استقلال تهران یک باشگاه فوتبال ایرانی است که سال 1324 در شهر تهران بنیانگذاری شده‌است. استقلال پیش از انقلاب ایران تاج نام داشت. باشگاه فوتبال استقلال بعد از باشگاه راه‌آهن قدیمی‌ترین تیم باشگاهی در ایران به حساب می‌آید.

این باشگاه هم‌اکنون در لیگ برتر ایران بازی می‌کند. استقلال با دو قهرمانی در جام باشگاه‌های آسیا (1970 و 91-1990) و دو نایب قهرمانی (92-1991 و 99-1998) و دو مقام سومی (1971 و 2002) پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران در رقابت‌های آسیایی است. استقلال همچنین با هفت قهرمانی در بالاترین دسته فوتبال ایران (لیگ منطقه‌ای یک بار، جام تخت جمشید یک بار، لیگ قدس یک بار، جام آزادگان 2 بار و لیگ برتر 2 بار) دومین تیم پرافتخار در لیگ ایران و با 5 قهرمانی و 3 نایب قهرمانی، پرافتخارترین تیم در جام حذفی ایران است.

رقیب سنتی این باشگاه، پرسپولیس است. این دو باشگاه پرطرفدارترین و پرافتخارترین تیم‌های فوتبال ایران و برگزارکننده? شهرآورد تهران هستند. فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را پس از الهلال عربستان و یوکوهاما مارینوس ژاپن، سومین باشگاه برتر فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کرده‌است. همچنین این فدراسیون، باشگاه فوتبال استقلال را با 593 امیتاز در رتبه 280 مین باشگاه جهان در طی 10 سال گذشته قرار داد که بر این اساس بعد از باشگاه سپاهان که در رده 237 جهان قرار دارد، تیم استقلال تهران دومین باشگاه فوتبال برتر ایرانی در طی 10 سال اخیر می‌باشد. همچنین این باشگاه در مجموع امتیازات تیم‌ها در تاریخ لیگ برتر، در رتبه نخست قرار دارد.

باشگاه ورزشی پرسپولیس در دی سال 1342 به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت. مالک این باشگاه «شرکت سی.آر.سی» بود که به جز عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم از سهامداران عمده آن بودند.

در آن سو، و در تاریخ 18 تیر 1346؛ باشگاه شاهین که در دهه 1340 بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد. با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و مسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند. دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد. آن‌ها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیم‌های ایرانی برای شرکت در جام باشگاه‌های آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاه‌های آسیا رفتند.

دهه 1350

بازیکنان پرسپولیس در سال 1350. پرسپولیس در این سال با 13 پیروزی و 1 شکست از 14 بازی جام منطقه‌ای ایران 1350 به نخستین قهرمانی تاریخ خود رسید.

پس از کوچ بازیکنان پرسپولیس به پیکان، بازگشتشان اعلام حرفه‌ای‌گری و آماتوری دوباره و قهرمانی در جام منطقه‌ای، جام تخت جمشید در سال 1352 بازگشایی شد. در 5 دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به 2 قهرمانی (1352 و 1354) و 3 نایب‌قهرمانی (1353، 1355 و 1356) رسید. جام تخت جمشید 1357 نیز در حال انجام بود که با روی‌دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز دوم بود.

پس از انقلاب

دهه‌های 1360 و 1370

پس از انقلاب، بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند، اما توانستند در جام شهید اسپندی قهرمان شوند. با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه 1360، لیگ فوتبال سراسری ایران تعطیل شد و پرسپولیس تنها در جام باشگاه‌های تهران شرکت می‌کرد. این باشگاه در 10 دوره برگزاری این جام در دهه 60، به 7 قهرمانی و 2 نایب‌قهرمانی دست یافت.

دهه 1370، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا آغاز شد. پرسپولیس در 10 دوره جام آزادگان شرکت کرد و به 4 قهرمانی و 3 نایب‌قهرمانی دست‌یافت. این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود، تا جایی که در جام جهانی 1998 فرانسه 9 نفر از 22 بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند. پرسپولیس در این دهه به 2 قهرمانی جام حذفی و 3 بار سومی جام باشگاه‌های آسیا نیز دست یافت.

دهه 1380

هواداران پرسپولیس در بازی با سپاهان در هفته پایانی لیگ برتر 87-86. پرسپولیس با برد سپاهان پس از 6 سال نخستین قهرمانی‌اش را به دست آورد.

با آغاز دهه 1380، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد. فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده‌است، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام 9^ام لیگ را هم تجربه کرد. دو فصل بعد، پرسپولیس در جام خلیج فارس 87-1386 به قهرمانی رسید و به لیگ قهرمانان آسیا 2009 راه‌یافت.